Pytania i odpowiedzi

Zazwyczaj o konieczności pójścia z dzieckiem do ortodonty sygnalizuje stomatolog podczas badania kontrolnego, jednak to rodzice często sami skutecznie wyłapują nieprawidłowości u swoich dzieci. Przedziałem wiekowym, kiedy to zaleca się profilaktyczne odbycie wizyty ortodontycznej, jest okres pomiędzy 7 a 9 rokiem życia. W tym czasie dochodzi u dziecka do wymiany pierwszych zębów mlecznych na stałe. Na tym etapie życia można jeszcze skutecznie oddziaływać na kości szczęk i zapobiec wielu nieprawidłowościom rozwojowym, sprawić by wszystkie zęby poprawnie ustawiły się w łuku, a także przywrócić prawidłowy sposób oddychania oraz pracować nad pionizacją języka.

Systematyczne leczenie, wdrożone w dobrym momencie, może znacznie poprawić profil i harmonię rysów twarzy w okresie nastoletnim i dorosłym, a także zapobiec konieczności usuwania zębów w przyszłości.

• Do wcześniejszego udania się ze swoją pociechą do gabinetu ortodontycznego powinny rodziców natomiast skłonić następujące objawy:
• brak szpar w uzębieniu mlecznym, około 5 roku życia
• wada wymowy;
• późne lub z byt wczesne wyrzynanie się zębów;
• zbyt wczesne „wypadanie” mleczaków w wyniku próchnicy bądź urazu;
• oddychanie dziecka przez usta lub spanie z otwartą buzią;
• niezdrowe przyzwyczajenia, jak przedłużone ssanie smoczka, ssanie kciuka, obgryzanie paznokci,

Sposób dbania o higienę jest zależny od typu aparatu ortodontycznego.

Użytkownik aparatu stałego powinien myć zęby przynajmniej 2-3 razy dziennie, używając specjalistycznych szczoteczek ortodontycznych (elektrycznych lub manualnych), szczoteczek międzyzębowych i płynu do płukania jamy ustnej. Najlepiej umyć zęby po każdym większym posiłku, a jeśli nie ma takiej możliwości to chociaż przepłukać usta wodą. Systematyczna higiena jamy ustnej zapobiega rozwojowi próchnicy, przebarwieniom, zdrowemu przyzębiu i jest pożądana ze względów estetycznych, pozostawiając aparat i zęby czyste od resztek jedzenia.

Użytkownicy alignerów i apartów zdejmowanych mają ułatwione zadanie, gdyż mogą je w każdym momencie zdjąć i oczyścić zęby w tradycyjny sposób.

Stały aparat ortodontyczny to popularne rozwiązanie stosowane u młodzieży oraz dorosłych posiadających stałe zęby, służące do skorygowania wad zgryzu. Czasem z uwagi na konieczność szybkiego wkroczenia z leczeniem, jest również stosowany u młodszych pacjentów.

Aparaty stałe zbudowane są z przytwierdzonych do szkliwa zamków „kosteczek” i pierścieni, do których za pomocą specjalnych ligatur (zwanych gumeczkami) wprowadzony jest sprężysty łuk, oddziałujący na zęby z określoną siłą.

Aparaty te charakteryzują się wysoką precyzją wykonania i oddziaływania, a ich niewątpliwą zaletą jest niezależność od zdyscyplinowania pacjentów, tzn. nie trzeba pamiętać by je zakładać czy też upominać dziecka. Poza wysoką precyzją, aparat stały cieszy się dobrą opinią także z uwagi na swoje efektywne działanie, często łączymy go z innymi mechanizmami, takimi jak: minimplantami, pendex czy dystalizerem.

Rodzaje stałych aparatów ortodontycznych:

• ligaturowe
• samoligaturujące (czyli bezligaturowe)
• estetyczne np. szafirowe

Najbardziej klasycznym rozwiązaniem są aparaty metalowe ligaturowe, w których łuki są przytrzymywane przez „gumeczki” (ligatury), często różnokolorowe. Tego typu aparaty są popularne wśród młodzieży, trzeba je jednak częściej aktywować u ortodonty, gdyż gumowe ligatury tracą z czasem swoją siłę działania.

Cechy tej natomiast pozbawione są aparaty samoligaturujące, np. typu Damon. Nie posiadają one bowiem ligatur, a łuk ortodontyczny, jest przytrzymywany w zamkach dzięki specjalnym klapkom. Dodatkowym plusem jest szybszy efekt poszerzenia, czyli „szerszego” uśmiechu, a także mniejsze tarcie niż w aparatach tradycyjnych, co może skrócić czas leczenia.

Dla osób, które cenią estetykę, niezależność i obawiają się możliwych otarć i niewygód związanych z apartami stałymi, ciekawą opcją może być leczenie prowadzone przez ortodontę alignerami.

Kolejną możliwością leczenia „bardziej estetycznego” mogą być aparaty stałe kryształowe, jednak są one delikatniejsze, częściej ulegają awariom i wymagają większej ostrożności podczas jedzenia.

Nowoczesne, niewidoczne nakładki tego typu, coraz częściej zastępują aparaty stały.

Są one wykonane z przezroczystego materiału termoformowalnego, a na wybranych zębach mogą być natomiast założone kompozytowe (niewidoczne) zaczepy („attachmenty” – wspomagające pożądany ruch danego zęba).

To przełom w leczeniu ortodontycznym i dzięki nim tylko doświadczony lekarz ortodonta może osobiście, krok po kroku, przewidzieć i komputerowo zaprojektować ruchy zębów oraz przygotować wizualizację dla pacjenta.

Warto pracować wyłącznie z renomowanymi producentami, którzy stosują najnowsze materiały i technologie, których skuteczność jest potwierdzona badaniami.

• alignery są bardzo estetyczne i wygodne
• ułatwiają higienę (ściągasz je do mycia i jedzenia)
• można je wyjąć na czas ważnego spotkania
• większość osób nie zauważa, że nosisz aparat
• gładki materiał sprawia, że podrażnienia są rzadkością
• skutkują krótszym czasem leczenia

Pacjent otrzymuje do domu zestaw indywidualnie przygotowanych nakładek i zmienia je co 7-10 dni. Co 6-8 tygodni odbywa się wizyta kontrolna, w celu oceny postępu i poprawności leczenia oraz jego ewentualnego skorygowania. Wygoda oraz prostota zdejmowania nakładek na czas posiłków oraz czyszczenia zębów powoduje, że pracują one aktywnie przez ok 22 godziny na dobę, skracając czas całego leczenia.

Aby przewidzieć czas leczenia wymagana jest konsultacja, badanie oraz wykonanie skanu 3D lub wycisku, by specjalista ortodonta mógł cyfrowo zaplanować leczenie.

Należy pamiętać, że na proces leczenia, oprócz montażu aparatu, składają się wizyty kontrolne, w trakcie których lekarz ortodonta:

• kontroluje przebieg leczenia
• wymienia elementy podlegające zużyciu (np. ligatury, czyli tzw. gumki, które wraz z upływem czasu tracą swoje właściwości)
• wymienia łuki ortodontyczne (np. z „miękkich” niklowo-tytanowych w kolejnych etapach na stalowe lub też okrągłe na krawężne, zmienia przekrój łuków)
• stosuje odpowiednie dogięcia, aby wywołać pożądany ruch zęba lub grupy zębów
• stosuje stripping zębów.
• w razie potrzeby zakłada dodatkowe elementy (sprężynki, wyciągi, łańcuszki)

Wszystkie wyżej wymienione zabiegi mogą być dla Pacjenta „na pierwszy rzut oka” niewidoczne, ale istotnie decydują o przebiegu, czasie oraz o efektach procesu leczenia ortodontycznego.

Pacjenci, decydujący się na rozpoczęcie leczenia ortodontycznego, liczą na możliwość uzyskania pięknego uśmiechu i idealnie równych zębów. Z drugiej strony, obawiają się jednak dyskomfortu, związanego z zakładaniem i noszeniem aparatów ortodontycznych. Ewentualne dolegliwości pacjenta są związane często z samym faktem pojawienia się „czegoś nowego”,  a najbardziej kłopotliwe mogą być pierwsze dni, kiedy to śluzówka, policzki i zęby przystosowują się do nowego układu. Samo zakładanie i zdejmowanie aparatu nie jest bolesne.

Skaner wewnątrzustny to poręczne urządzenie służące do bezpośredniego tworzenia cyfrowych wycisków jamy ustnej. Źródło światła ze skanera jest rzutowane na skanowane obiekty (takie jak pełne łuki zębowe), rejestrowane, przetwarzane, a następnie wyświetlane w czasie rzeczywistym na ekranie za pomocą specjalistycznego oprogramowania 3D.

Urządzenie dostarcza dokładnych szczegółów tkanek twardych i miękkich, znajdujących się w jamie ustnej pacjenta, dzięki wysokiej jakości obrazom, z których jest tworzony trójwymiarowy model 3D.

Na początku lekarz wprowadza głowicę skanującą do ust pacjenta i delikatnie przesuwa ją po powierzchni zębów. Głowica automatycznie rejestruje rozmiar i kształt każdego zęba. Skanowanie zajmuje tylko minutę lub dwie, a system będzie w stanie wygenerować szczegółowy wycisk cyfrowy. Dentysta może oglądać obrazy w czasie rzeczywistym na komputerze, które można powiększać i manipulować w celu uwydatnienia szczegółów. Skanowanie cyfrowe znacznie zmniejsza dyskomfort pacjentów. Skanery wewnątrzustne wykorzystują najbardziej zaawansowane technologie obrazowania 3D, umożliwiając dentyście przygotowanie precyzyjnego planu leczenia.

Odpowiedź w kwestii możliwości samodzielnej regulacji aparatu ortodontycznego uzależniona jest całkowicie od rodzaju aparatu. W przypadku aparatów stałych, zdecydowanie nie wolno ich samodzielnie regulować. Inaczej jest natomiast w przypadku apartów zdejmowanych, gdzie pacjenci regulują aparat zgodnie z zaleceniami ortodonty – za pomocą specjalnego kluczyka rozkręcają śrubę w aparacie. Po rozkręceniu, aparat jest odrobinę większy, przez co możliwe jest systematyczne oddziaływanie na zęby i poszerzanie łuków zębowych.

Pacjenci leczeni alignerami, samodzielnie zmieniają wydane przez ortodontę kolejne nakładki, zgodnie z instrukcją od lekarza. Jednak nadal konieczne są wizyty kontrolne by założyć zaczepy (attachmenty), przeprowadzać stripping oraz kontrolować postępy leczenia.

Tak, zęby mogą się ruszać. Jest to związane z prawidłowym procesem przebudowy kości. Nie da się przesunąć zębów bez „ruchu”.

Warunkiem rozpoczęcia leczenia ortodontycznego i założenia aparatu, jest wcześniejsze wyleczenie wszystkich zębów, a także zadbanie o przyzębie poprzez właściwą higienizację wraz usunięciem kamienia. Kamień nazębny i biofilm bakteryjny należy również zdejmować w trakcie leczenia ortodontycznego, gdyż powoduje on stan zapalny i utrudnia przesuwanie zębów, spowalniając leczenie.

Długość leczenia ortodontycznego to kwestia interesująca większość pacjentów. Nie można jednak udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ długość całego procesu zależy od kilku czynników, takich jak wiek, rodzaj wady i rodzaj zastosowanego aparatu. Można przyjąć, że okres noszenia aparatu stałego to średnio 2 lata. U młodzieży, czas noszenia jest zwykle nieco krótszy niż w przypadku osób dorosłych.

Czas leczenia alignerami, przy dobrym planie leczenia specjalisty ortodonty oraz rzetelności pacjenta, jest znacznie krótszy i może trwać od kilka do kilkunastu miesięcy, w zależności od wady zgryzu.

Zabieg wybielania zębów polega na usunięcia chromoforów, czyli barwników osadzonych na powierzchni i we wnętrzu twardych tkanek zębów, przez co mogą one odzyskać naturalną biel. Warto wiedzieć, że wszystkie stosowane techniki wybielania to wysoce zachowawcze metody, poprawiające estetykę uśmiechu.

W przypadku braku oczekiwanych efektów, np. dla zębów po leczeniu endodontycznym, stosuje się nieco bardziej inwazyjne techniki, jak licówki kompozytowe, porcelanowe, czy korony. Najpopularniejszymi środkami używanymi w procesie wybielania zębów są nadtlenek wodoru i nadtlenek karbamidu. Posiadają one duży potencjał redukcyjny, efektywnie rozbijając cząsteczki barwników.

Biała dieta to potoczne określenie formy odżywiania stosowanej po zabiegu wybielania zębów. Dieta ta polega na wyeliminowaniu na krótki czas wszelkich produktów mogących potencjalnie zabarwić oczyszczone szkliwo. W tym celu powinno się przez kilka dni po wybieleniu zębów spożywać wyłącznie pokarmy jasne lub bezbarwne, tj. mleko, kefir, jogurty naturalne, białe sery, ryż, kalafior itp. Unikać natomiast należy potraw silnie przebarwiających tzn. czarnej kawy, czerwonego wina, barszczu ,czerwonych owoców i warzyw oraz silnie przebarwiających przypraw, jak curry i kakao. Przez co najmniej tydzień warto również zaniechać palenia papierosów. Pamiętajmy ponadto o stosowaniu otrzymanych na okoliczność zabiegu specjalistycznych past i płukanek utrwalających efekt wybielenia.

Podczas noszenia aparatu stałego ortodontycznego, pacjent musi zwracać uwagę na to, co spożywa. Podczas jedzenia niektórych twardych produktów, jak orzechy, landrynki czy surowe marchewki, może dojść do uszkodzenia aparatu. Głównym zaleceniem jest ograniczenie tego typu potraw oraz zmniejszenie spożycia „oblepiających słodyczy”.

Trudne do gryzienia produkty (np. marchewka, twarde jabłka) można dzielić na mniejsze kawałki. Twarde warzywa warto także gotować lub zetrzeć na tarce. Należy także pamiętać o tym, by nie gryźć długopisów oraz nie obgryzać paznokci.

Zadowalający efekt wybielania zębów można uzyskać dzięki odpowiedniemu przygotowaniu się do tego zabiegu. Co najmniej 2 tygodnie wcześniej powinniśmy udać się do stomatologa czy higienistki w celu oczyszczenia zębów z osadu i kamienia nazębnego oraz wykonania przeglądu stomatologicznego i sprawdzenia stanu zębów.

Poniżej przygotowaliśmy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące leczenia stomatologicznego zębów: usuwanie próchnicy, wypełnienia zębów („plomby”),  leczenie kanałowe zębów, bonding, licówki, korekta kształu zębów.

Próchnica jest chorobą zakaźną (można się nią zarazić) wywoływaną przez bakterie. Przyczyną ubytków jest między innymi dieta bogata w cukry proste oraz niewłaściwa higiena jamy ustnej. Wyróżnia się kilka rodzajów próchnicy zębów, np. ze względu na jej przebieg oraz jej kliniczne postacie.
Szkliwo zębów zbudowane jest w 96% z substancji nieorganicznej (zmineralizowanej) – stanowiąc zarazem najtwardszą substancję w organizmie. W jamie ustnej bytują bakterie, które metabolizują węglowodany dostarczane im podczas spożywania pokarmu (głównie w postaci cukrów prostych). Produktami tej przemiany są kwasy, które działając przez dłuższy czas na szkliwo, powodują jego demineralizację.
Dla zobrazowania procesu można powiedzieć, że kwasy te rozpuszczają szkliwo. Tak więc, aby doszło do próchnicy, konieczna jest obecność bakterii na zębach, węglowodany, podatne szkliwo oraz odpowiedni czas do rozwoju procesu.

Próchnica początkowa

Próchnica zębów objawia się stopniowym zanikiem substancji nieorganicznej zęba. Na skutek demineralizacji szkliwa przez kwasy powstaje próchnica początkowa (caries incipiens) w postaci białej plamy, zwanej przez pacjentów białą próchnicą. Początkowo może być ona widoczna tylko po osuszeniu zęba, a więc zwykle wykrywana jest w gabinecie dentystycznym.

Próchnica zaawansowan

Nieleczona biała próchnica z czasem zmienia swoje zabarwienie na kolor brunatny, brązowy – na skutek pochłaniania barwników z pożywienia i napojów. Zaawansowana próchnica może przyjmować dowolny kolor – od jasnożółtego zabarwienia do czarnego.

Tak, jest to choroba zakaźna. Dziecko rodzi się wolne od bakterii próchnicotwórczych, a zarażane jest przez rodziców czy dziadków poprzez pocałunki albo oblizywanie smoczka czy łyżeczki.

Sposobem na zapobieganie próchnicy jest edukacja prozdrowotna, którą należy prowadzić już wśród rodziców spodziewających się dziecka. Ich dobra higiena jamy ustnej oraz świadomość, że próchnica jest chorobą zakaźną, mogą zapobiec kolonizacji jamy ustnej przez bakterie, bez których proces próchnicowy nie będzie miał miejsca. Trzeba przestrzegać przede wszystkim przed oblizywaniem smoczka czy łyżeczki przez rodzica.

Odpowiednia dieta zarówno u dzieci, jak i dorosłych jest bardzo istotna, a szczególnie ważne jest to, by nie podjadać między posiłkami. Należy dać organizmowi czas, aby pH w ustach wzrosło do odpowiedniego poziomu, który nie będzie powodował zachodzenia procesu demineralizacji szkliwa.

Jeśli chodzi o napoje – zawsze należy wybierać wodę. Szklanka soku do posiłku nie będzie szkodliwa, jednak jest to o wiele korzystniejsze, by słodki napój wypić podczas jedzenia, niż osobno pomiędzy posiłkami – w takich wypadkach należy zawsze wybrać zwykłą wodę niegazowaną.

Bonding zębów to zabieg polegający na odbudowie powierzchni zęba przy zastosowaniu tzw. kompozytu stomatologicznego. Metoda pozwala na szybką naprawę drobnych ubytków, uszczerbień i ukruszeń powstających np. w wyniku ścierania się szkliwa. Bonding zębów może być również wykonywany przy krzywych zębach – np. bonding jedynek stosuje się, aby zmniejszyć widoczną przerwę między zębami. Bonding wskazany jest w celu naprawy uszkodzeń pojedynczych zębów, a także jako zabieg całościowo poprawiający estetykę uzębienia (bonding wszystkich zębów).

Przez odbudowę zęba rozumie się proces przywracania kształtu i funkcjonalności uszkodzonych zębów. Potocznie bywa nazywana: plombowaniem, pląbą, czy też blombą.

Stomatologia estetyczna stanowi harmonijne połączenie fizjologii z poprawą stanu pierwotnego uzębienia przez odtworzenie koloru, kształtu i funkcji zębów. Jest zarówno stomatologią prewencyjną, jak i korekcyjną. Do częściej wykonywanych zabiegów z zakresu stomatologii estetycznej należą: wybielanie zębów, rekonstruowanie braków uzębienia, zakładanie licówek.

Lekarz dentysta dąży do odtworzenia należytej funkcjonalności zębów, zwracając przy tym ogromną uwagę na rezultat estetyczny.

Korekta kształtu zębów to zabieg stomatologiczny mający na celu poprawę estetyki zębów poprzez zmianę ich kształtu, wielkości, długości lub szerokości. Procedura może obejmować szlifowanie, wypełnianie, wybielanie, prostowanie lub inną formę kształtowania zębów, w zależności od potrzeb pacjenta. Zabieg może być wykonany przez dentystę lub specjalistę z zakresu stomatologii estetycznej.

Leczenie kanałowe to zwyczajowa nazwa dla leczenia endodontycznego. Podejmuje się je w przypadku nieodwracalnych zapaleń oraz martwicy miazgi zęba. Polega ono na usunięciu objętej stanem zapalnym lub martwej miazgi, czyli tkanki wypełniającej jamę zęba (komorę zęba i kanały korzeniowe). Miazga to tkanka wypełniająca wnętrze (jamę) zęba, zbudowana z naczyń krwionośnych i włókien nerwowych. Prawidłowo wyleczony ząb pozostaje w jamie ustnej bardzo długo i nie daje żadnych objawów. Dlatego też leczenie kanałowe to rodzaj stomatologii zachowawczej, nastawionej na jak najdłuższe cieszenie się własnym uzębieniem. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych urządzeń do diagnostyki i leczenia oraz zastosowaniu specjalistycznych narzędzi endodontycznych możemy utrzymać w jamie ustnej Pacjenta zęby, które w przeszłości skazane były na usunięcie.

Do badania żywotności miazgi służą testy termiczne ( test na ciepło i test na zimno), elektryczne (próg pobudliwości zęba określa się za pomocą najsłabszego bodźca, przy jakim reaguje ona bólem), oraz laserowo-dopplerowskie. Ta ostatnia metoda badania ma bardzo wysoka czułość. Test ten wykrywa najmniejsze zmiany w miazdze zęba, takie jak przejściowe niedokrwienia. Badanie to jest bardzo korzystne jeśli chodzi o zęby pourazowe, ponieważ wykrywa ono ponowne unaczynienia się ich miazgi, co nie jest możliwe przy uszyciu testów termicznych czy elektrycznych.

Dopełnieniem badania jest zdjęcie RTG które pozwala ocenić tkanki wokół zęba.