Pytania i odpowiedzi

Zazwyczaj o konieczności pójścia z dzieckiem do ortodonty sygnalizuje stomatolog podczas badania kontrolnego, jednak to rodzice często sami skutecznie wyłapują nieprawidłowości u swoich dzieci. Przedziałem wiekowym, kiedy to zaleca się profilaktyczne odbycie wizyty ortodontycznej, jest okres pomiędzy 7 a 9 rokiem życia. W tym czasie dochodzi u dziecka do wymiany pierwszych zębów mlecznych na stałe. Na tym etapie życia można jeszcze skutecznie oddziaływać na kości szczęk i zapobiec wielu nieprawidłowościom rozwojowym, sprawić by wszystkie zęby poprawnie ustawiły się w łuku, a także przywrócić prawidłowy sposób oddychania oraz pracować nad pionizacją języka.

Systematyczne leczenie, wdrożone w dobrym momencie, może znacznie poprawić profil i harmonię rysów twarzy w okresie nastoletnim i dorosłym, a także zapobiec konieczności usuwania zębów w przyszłości.

• Do wcześniejszego udania się ze swoją pociechą do gabinetu ortodontycznego powinny rodziców natomiast skłonić następujące objawy:
• brak szpar w uzębieniu mlecznym, około 5 roku życia
• wada wymowy;
• późne lub z byt wczesne wyrzynanie się zębów;
• zbyt wczesne „wypadanie” mleczaków w wyniku próchnicy bądź urazu;
• oddychanie dziecka przez usta lub spanie z otwartą buzią;
• niezdrowe przyzwyczajenia, jak przedłużone ssanie smoczka, ssanie kciuka, obgryzanie paznokci,

Sposób dbania o higienę jest zależny od typu aparatu ortodontycznego.

Użytkownik aparatu stałego powinien myć zęby przynajmniej 2-3 razy dziennie, używając specjalistycznych szczoteczek ortodontycznych (elektrycznych lub manualnych), szczoteczek międzyzębowych i płynu do płukania jamy ustnej. Najlepiej umyć zęby po każdym większym posiłku, a jeśli nie ma takiej możliwości to chociaż przepłukać usta wodą. Systematyczna higiena jamy ustnej zapobiega rozwojowi próchnicy, przebarwieniom, zdrowemu przyzębiu i jest pożądana ze względów estetycznych, pozostawiając aparat i zęby czyste od resztek jedzenia.

Użytkownicy alignerów i apartów zdejmowanych mają ułatwione zadanie, gdyż mogą je w każdym momencie zdjąć i oczyścić zęby w tradycyjny sposób.

Stały aparat ortodontyczny to popularne rozwiązanie stosowane u młodzieży oraz dorosłych posiadających stałe zęby, służące do skorygowania wad zgryzu. Czasem z uwagi na konieczność szybkiego wkroczenia z leczeniem, jest również stosowany u młodszych pacjentów.

Aparaty stałe zbudowane są z przytwierdzonych do szkliwa zamków „kosteczek” i pierścieni, do których za pomocą specjalnych ligatur (zwanych gumeczkami) wprowadzony jest sprężysty łuk, oddziałujący na zęby z określoną siłą.

Aparaty te charakteryzują się wysoką precyzją wykonania i oddziaływania, a ich niewątpliwą zaletą jest niezależność od zdyscyplinowania pacjentów, tzn. nie trzeba pamiętać by je zakładać czy też upominać dziecka. Poza wysoką precyzją, aparat stały cieszy się dobrą opinią także z uwagi na swoje efektywne działanie, często łączymy go z innymi mechanizmami, takimi jak: minimplantami, pendex czy dystalizerem.

Rodzaje stałych aparatów ortodontycznych:

• ligaturowe
• samoligaturujące (czyli bezligaturowe)
• estetyczne np. szafirowe

Najbardziej klasycznym rozwiązaniem są aparaty metalowe ligaturowe, w których łuki są przytrzymywane przez „gumeczki” (ligatury), często różnokolorowe. Tego typu aparaty są popularne wśród młodzieży, trzeba je jednak częściej aktywować u ortodonty, gdyż gumowe ligatury tracą z czasem swoją siłę działania.

Cechy tej natomiast pozbawione są aparaty samoligaturujące, np. typu Damon. Nie posiadają one bowiem ligatur, a łuk ortodontyczny, jest przytrzymywany w zamkach dzięki specjalnym klapkom. Dodatkowym plusem jest szybszy efekt poszerzenia, czyli „szerszego” uśmiechu, a także mniejsze tarcie niż w aparatach tradycyjnych, co może skrócić czas leczenia.

Dla osób, które cenią estetykę, niezależność i obawiają się możliwych otarć i niewygód związanych z apartami stałymi, ciekawą opcją może być leczenie prowadzone przez ortodontę alignerami.

Kolejną możliwością leczenia „bardziej estetycznego” mogą być aparaty stałe kryształowe, jednak są one delikatniejsze, częściej ulegają awariom i wymagają większej ostrożności podczas jedzenia.

Nowoczesne, niewidoczne nakładki tego typu, coraz częściej zastępują aparaty stały.

Są one wykonane z przezroczystego materiału termoformowalnego, a na wybranych zębach mogą być natomiast założone kompozytowe (niewidoczne) zaczepy („attachmenty” – wspomagające pożądany ruch danego zęba).

To przełom w leczeniu ortodontycznym i dzięki nim tylko doświadczony lekarz ortodonta może osobiście, krok po kroku, przewidzieć i komputerowo zaprojektować ruchy zębów oraz przygotować wizualizację dla pacjenta.

Warto pracować wyłącznie z renomowanymi producentami, którzy stosują najnowsze materiały i technologie, których skuteczność jest potwierdzona badaniami.

• alignery są bardzo estetyczne i wygodne
• ułatwiają higienę (ściągasz je do mycia i jedzenia)
• można je wyjąć na czas ważnego spotkania
• większość osób nie zauważa, że nosisz aparat
• gładki materiał sprawia, że podrażnienia są rzadkością
• skutkują krótszym czasem leczenia

Pacjent otrzymuje do domu zestaw indywidualnie przygotowanych nakładek i zmienia je co 7-10 dni. Co 6-8 tygodni odbywa się wizyta kontrolna, w celu oceny postępu i poprawności leczenia oraz jego ewentualnego skorygowania. Wygoda oraz prostota zdejmowania nakładek na czas posiłków oraz czyszczenia zębów powoduje, że pracują one aktywnie przez ok 22 godziny na dobę, skracając czas całego leczenia.

Aby przewidzieć czas leczenia wymagana jest konsultacja, badanie oraz wykonanie skanu 3D lub wycisku, by specjalista ortodonta mógł cyfrowo zaplanować leczenie.

Należy pamiętać, że na proces leczenia, oprócz montażu aparatu, składają się wizyty kontrolne, w trakcie których lekarz ortodonta:

• kontroluje przebieg leczenia
• wymienia elementy podlegające zużyciu (np. ligatury, czyli tzw. gumki, które wraz z upływem czasu tracą swoje właściwości)
• wymienia łuki ortodontyczne (np. z „miękkich” niklowo-tytanowych w kolejnych etapach na stalowe lub też okrągłe na krawężne, zmienia przekrój łuków)
• stosuje odpowiednie dogięcia, aby wywołać pożądany ruch zęba lub grupy zębów
• stosuje stripping zębów.
• w razie potrzeby zakłada dodatkowe elementy (sprężynki, wyciągi, łańcuszki)

Wszystkie wyżej wymienione zabiegi mogą być dla Pacjenta „na pierwszy rzut oka” niewidoczne, ale istotnie decydują o przebiegu, czasie oraz o efektach procesu leczenia ortodontycznego.

Pacjenci, decydujący się na rozpoczęcie leczenia ortodontycznego, liczą na możliwość uzyskania pięknego uśmiechu i idealnie równych zębów. Z drugiej strony, obawiają się jednak dyskomfortu, związanego z zakładaniem i noszeniem aparatów ortodontycznych. Ewentualne dolegliwości pacjenta są związane często z samym faktem pojawienia się „czegoś nowego”,  a najbardziej kłopotliwe mogą być pierwsze dni, kiedy to śluzówka, policzki i zęby przystosowują się do nowego układu. Samo zakładanie i zdejmowanie aparatu nie jest bolesne.

Skaner wewnątrzustny to poręczne urządzenie służące do bezpośredniego tworzenia cyfrowych wycisków jamy ustnej. Źródło światła ze skanera jest rzutowane na skanowane obiekty (takie jak pełne łuki zębowe), rejestrowane, przetwarzane, a następnie wyświetlane w czasie rzeczywistym na ekranie za pomocą specjalistycznego oprogramowania 3D.

Urządzenie dostarcza dokładnych szczegółów tkanek twardych i miękkich, znajdujących się w jamie ustnej pacjenta, dzięki wysokiej jakości obrazom, z których jest tworzony trójwymiarowy model 3D.

Na początku lekarz wprowadza głowicę skanującą do ust pacjenta i delikatnie przesuwa ją po powierzchni zębów. Głowica automatycznie rejestruje rozmiar i kształt każdego zęba. Skanowanie zajmuje tylko minutę lub dwie, a system będzie w stanie wygenerować szczegółowy wycisk cyfrowy. Dentysta może oglądać obrazy w czasie rzeczywistym na komputerze, które można powiększać i manipulować w celu uwydatnienia szczegółów. Skanowanie cyfrowe znacznie zmniejsza dyskomfort pacjentów. Skanery wewnątrzustne wykorzystują najbardziej zaawansowane technologie obrazowania 3D, umożliwiając dentyście przygotowanie precyzyjnego planu leczenia.

Odpowiedź w kwestii możliwości samodzielnej regulacji aparatu ortodontycznego uzależniona jest całkowicie od rodzaju aparatu. W przypadku aparatów stałych, zdecydowanie nie wolno ich samodzielnie regulować. Inaczej jest natomiast w przypadku apartów zdejmowanych, gdzie pacjenci regulują aparat zgodnie z zaleceniami ortodonty – za pomocą specjalnego kluczyka rozkręcają śrubę w aparacie. Po rozkręceniu, aparat jest odrobinę większy, przez co możliwe jest systematyczne oddziaływanie na zęby i poszerzanie łuków zębowych.

Pacjenci leczeni alignerami, samodzielnie zmieniają wydane przez ortodontę kolejne nakładki, zgodnie z instrukcją od lekarza. Jednak nadal konieczne są wizyty kontrolne by założyć zaczepy (attachmenty), przeprowadzać stripping oraz kontrolować postępy leczenia.

Tak, zęby mogą się ruszać. Jest to związane z prawidłowym procesem przebudowy kości. Nie da się przesunąć zębów bez „ruchu”.

Warunkiem rozpoczęcia leczenia ortodontycznego i założenia aparatu, jest wcześniejsze wyleczenie wszystkich zębów, a także zadbanie o przyzębie poprzez właściwą higienizację wraz usunięciem kamienia. Kamień nazębny i biofilm bakteryjny należy również zdejmować w trakcie leczenia ortodontycznego, gdyż powoduje on stan zapalny i utrudnia przesuwanie zębów, spowalniając leczenie.

Długość leczenia ortodontycznego to kwestia interesująca większość pacjentów. Nie można jednak udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ długość całego procesu zależy od kilku czynników, takich jak wiek, rodzaj wady i rodzaj zastosowanego aparatu. Można przyjąć, że okres noszenia aparatu stałego to średnio 2 lata. U młodzieży, czas noszenia jest zwykle nieco krótszy niż w przypadku osób dorosłych.

Czas leczenia alignerami, przy dobrym planie leczenia specjalisty ortodonty oraz rzetelności pacjenta, jest znacznie krótszy i może trwać od kilka do kilkunastu miesięcy, w zależności od wady zgryzu.

Zabieg wybielania zębów polega na usunięcia chromoforów, czyli barwników osadzonych na powierzchni i we wnętrzu twardych tkanek zębów, przez co mogą one odzyskać naturalną biel. Warto wiedzieć, że wszystkie stosowane techniki wybielania to wysoce zachowawcze metody, poprawiające estetykę uśmiechu.

W przypadku braku oczekiwanych efektów, np. dla zębów po leczeniu endodontycznym, stosuje się nieco bardziej inwazyjne techniki, jak licówki kompozytowe, porcelanowe, czy korony. Najpopularniejszymi środkami używanymi w procesie wybielania zębów są nadtlenek wodoru i nadtlenek karbamidu. Posiadają one duży potencjał redukcyjny, efektywnie rozbijając cząsteczki barwników.

Biała dieta to potoczne określenie formy odżywiania stosowanej po zabiegu wybielania zębów. Dieta ta polega na wyeliminowaniu na krótki czas wszelkich produktów mogących potencjalnie zabarwić oczyszczone szkliwo. W tym celu powinno się przez kilka dni po wybieleniu zębów spożywać wyłącznie pokarmy jasne lub bezbarwne, tj. mleko, kefir, jogurty naturalne, białe sery, ryż, kalafior itp. Unikać natomiast należy potraw silnie przebarwiających tzn. czarnej kawy, czerwonego wina, barszczu ,czerwonych owoców i warzyw oraz silnie przebarwiających przypraw, jak curry i kakao. Przez co najmniej tydzień warto również zaniechać palenia papierosów. Pamiętajmy ponadto o stosowaniu otrzymanych na okoliczność zabiegu specjalistycznych past i płukanek utrwalających efekt wybielenia.

Podczas noszenia aparatu stałego ortodontycznego, pacjent musi zwracać uwagę na to, co spożywa. Podczas jedzenia niektórych twardych produktów, jak orzechy, landrynki czy surowe marchewki, może dojść do uszkodzenia aparatu. Głównym zaleceniem jest ograniczenie tego typu potraw oraz zmniejszenie spożycia „oblepiających słodyczy”.

Trudne do gryzienia produkty (np. marchewka, twarde jabłka) można dzielić na mniejsze kawałki. Twarde warzywa warto także gotować lub zetrzeć na tarce. Należy także pamiętać o tym, by nie gryźć długopisów oraz nie obgryzać paznokci.

Zadowalający efekt wybielania zębów można uzyskać dzięki odpowiedniemu przygotowaniu się do tego zabiegu. Co najmniej 2 tygodnie wcześniej powinniśmy udać się do stomatologa czy higienistki w celu oczyszczenia zębów z osadu i kamienia nazębnego oraz wykonania przeglądu stomatologicznego i sprawdzenia stanu zębów.